­
Çanakkale

Genel Bilgiler

ÇANAKKALE       Türkiye’nin en kuzeybatısındaki ili olan Çanakkale bugünkü Biga Yarımadası ile  Trakya’nın bir kısmını kapsar. Merkez ilçe Çanakkale Boğazı’nın kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur.

       Ege Denizi ile Marmara Denizini birleştiren doğal bir su yolu olan Çanakkale Boğazı’nın uzunluğu 68 kilometredir. Boğazın en dar yeri Kilitbahir ile Çimenlik kalesi arasında 1250 m., ortalama derinlik ise 45-50 m.dir.  Boğazda birisi üstten Marmara’dan Ege’ye, diğeri alttan ve tersine Ege’den Marmara’ya doğru iki tür akıntı vardır.   260 günü rüzgarlıdır.

       Çanakkale kenti, İstanbul’un güvenliği için 1462-63 yıllarında boğazın Asya kıyısında Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından  inşa ettirilen Kala-i Sultaniye’nin çevresinde gelişti. Kent, kalenin inşasından sonra, kalenin yapımı sırasında bölgeye gelerek yerleşenler ile kalenin yönetim ve hizmetlerini için gelen kamu görevlilerince kuruldu. Bu dönemde oluşan kentin adı ”Kala-i Sultaniye” dir. Osmanlının son döneminde bu isimle birlikte Çanakkale adı da kullanılmaya başlanmış ve kente adını veren Kale’ye, Çimenlik adı verilmiştir. Çanakkale adının o dönemde Kala-i Sultaniye’de gelişen çanakçılara izafeten halk tarafından verildiği kabul edilir. 1534’de kurulan Cezair-i Bahr-i Sefit eyaletine bağlanan kent merkezi 1876 yılına kadar bu eyalete bağlı kaldı. 1876 tarihinde kurulan Biga Sancağı’nın merkezi Kala-i Sultaniye’dir.

       Kala-i Sultaniye  askeri özelliğini her zaman korur. Osmanlı devletinin atadığı vali aynı zamanda boğaz komutanıdır. 1800’lü yıllarda kentte Müslüman Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler ve Levantenlerin barış içerisinde kentte varlıklarını sürdürürler.

       1912 yılında başlayan  Çanakkale Savaşları ve İşgal yılları süresince zor dönemler yaşanır. Kent Çanakkale Savaşları süresince askeri yığınak bölgesidir.

       Cumhuriyet döneminde Gelibolu ve Biga’nın bağlanmasıyla il olan Çanakkale’ye, pek çok göç olur. Bunlardan en  yoğun olanı 1924 yılındaki Büyük Mübadele ile gelen Giritliler‘dir. Bu arada kentin eski sakinleri Ermeniler, Rumlar ve en son Yahudiler çeşitli nedenlerle kentten ayrılırlar.

       Cumhuriyet Döneminde Çanakkale yeniden yapılandırılır ve il merkezi olur. Ayvacık, Bayramiç, Biga, Bozcaada, Çan, Ezine, Eceabat, Gelibolu, Gökçeada, Lapseki ve yenice Çanakkale İline bağlanır. İlçelerde ekonomi genelde tarımsal ağırlıklıdır. Çanakkale merkez ilçe ise  yüz bine yaklaşan nüfusu ile bir tarih, turizm ve üniversite kenti olarak  her geçen gün daha  gelişmekte ve büyümektedir. 

Veysel, Tolun, “Osmanlı’nın Akdeniz’e açılan Kapısı Çanakkale”,  Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012, s. 11-12.

...Devamını Oku